اشاره:
در شماره ی پیشین به بررسی نیهیلیسم در دوران مدرن پرداختیم. در این شماره پیرامون جریان پست مدرن و ویژگی‌های نیستانگارانه ی آن خواهیم پرداخت.
1
جنگ هفتاد و دوملت همه را عذر بنه
چون ندیدند حقیقت، ره افسانه زدند
هم به حکم سنت های جاری در عالم و هم به تأیید مستندات تاریخی، هرجا که نور حقیقتی جلوه گر بوده، سایه هایی نیز وجود داشته اند؛ که وجود سایه به دلیل وجود مانعی در برابر نور می باشد . . . و این تمام ماجرایی ست که می خواهم برایت بگویم.
بسیار پیش آمده که برای خریدن یک محصول خاص به بازار رفته باشیم و بازار را اما مملو از محصولات مشابه بیابیم. در این صورت ادامه ی داستان بسیار واضح است. آن قدربازاررامی گردیم و آن قدر در برابر اصرار و تعارفات و تبلیغات فروشندگانِ چرب زبان مقاومت می کنیم تا جنس اصلی را پیدا کنیم. و آن وقت است که جنس ناب را حتی به بالاترین بهای ممکن خریداری می نماییم. و همه ی ما البته خوب می دانیم که هر جنسی، بهایی درخور دارد.
گرایش به مسائل معنوی و فرامادی، از اصیلترین و انکارناپذیرترین گرایش های فطری آدمی است. چه اینکه انسان حداقل در زیر فشار مشکلاتِ همیشه ی روزگار، به دنبال راهی برای رسیدن به آرامش می گردد؛ که هرقدر مشکل بزرگتر باشد، فشار روحی بیشتر است؛ و هرقدر فشار روحی بیشتر باشد، احساس نیاز به «پناهگاهی معنوی» بیشتر خواهد بود. یکی از اموری هم که در جهت رسیدن به این پناهگاه معنوی مورد توجه است، مسائل عرفانی می باشد.
اگرچه دهه ی اخیر شاهد به وجودآمدن جریان های متنوع و مختلفی با داعیه ی معنویت و عرفان بوده است، اما به طور کلی می توان 2 رویکرد را در دسته بندی این جریان ها در نظر گرفت:
1. رویکرد معنوی به دلیل سرخوردگی از نظام های عقلانی و معناستیز عالم مدرن
2. رویکرد معنوی و شبه عرفانی ناشی از تنبلی در واجبات شرعی و فرار از قیود دینی
شرح این قصه ی پرغصه کاری است بس دردناک اما نه چندان سخت که در ادامه خواهد آمد.
ادامه مطلب...
برای عارفان حقیقی که اولیای حق هستند و اصحاب هدایت‌یافته‌ی آنان، بسیار غریب است که در این روزگار لفظ «عرفان» و صفت «عرفانی»، نه تنها بدون تناسب با معانی حقیقی آنها استعمال می‌شوند، که اصلاً اطلاق این الفاظ اصطلاحاً بر اموری است که صراحتاً با کفر و بی دینی و الحاد ملازمند. به راستی در میان این جماعت کسی نیست که حتی معنای عرفان را در فرهنگ لغات دیده باشد؟... و یا آنکه این جماعت از شدت عرفان (!) به معنای بلندی دست یافته‌اند که عقل عرفای حقیقی بدان نمی‌رسد؟ اگر وضع اولیه‌ی لفظ عرفان برای دلالت بر معنای «معرفت حق» است، پس چه رخ داده که این لفظ در روزگار ما با هر کفر و شرک و الحادی جمع می شود جز معرفت حق؟... و این مجامع هنری لفظ عرفان را با معنای حقیقی آن به کار برد، باید یقه‌اش را گرفت و پرسید: «مگر تو از پشت کوه آمده‌ای که نمی‌دانی دیگر سالهای سال است که کسی لفظ عرفان را با این معنی به کار نمی‌برد؟».
ادامه مطلب...
اشاره:
گرایش چشمگیر جهان غرب به امور درونی و توانایی‌های باطنی انسان و پیدایش صدها فرقه کوچک و بزرگ در این راستا، اندیشمندان غرب را با موضوعی بسیار مهم، جدید و فراگیر روبه‌رو ساخته است. دنیای غرب پس از قرن‌ها توجه به عقلانیت ابزاری محض، ابتهاجات مادی و زندگی ماشینی اکنون موج بزرگی از باطن‌گرایی را در درون خویش احساس می‌کند که برای مهار آن، باید آن را بشناسد. حرکت این موج مواج به سمت شرق اسلامی و ورود آن به کیان مسلمانان با بازتابی بسیار متفاوت با آنچه در غرب رخ داده، روبه‌رو شده است. تعالیم باطن‌گرایی قدیم و جدید همچون «ذن»، «یوگا»، «مدیتیشن» و ... با استقبال نه‌چندان گرم مواجه شد. اکنون برای رفع ناهمواری موجود در راه پذیرش این تعالیم، گروهی بر آن شده‌اند تا بین عرفان اسلامی و تعالیم باطن‌گرایی امروز دنیای غرب، سازشی پدید آورده و معجونی از این دو فراهم کنند که به مذاق اغلب افراد خوش آید و سبب مقبولیت این تعالیم شود.
ادامه مطلب...
در کمرکش گودال، سایه ی کمی وجود داشت، اما امیر دلش می خواست زیر این آفتاب سوزان بنشیند و فکر کند. می خواست شرایط کاملاً برایش واقعی و اصل باشد. به سیگارش چند پک عمیق زد و بعد آن را روی خاک انداخت. عرق از لابه لای موهایش روی صورت و گردنش جاری بود. با خودش فکر کرد این بیابان، این گرما و شرایط آب و غذایی فقط در حد حاجت... یک مهندس شرکت نفت، معدن و یا حتی کارگران برای کار در چنین مناطقی لااقل چند برابر کار در شرایط معمولی را دریافت می کنند.
آن وقت او و این آدم ها اینجا در جستجوی چه بودند؟ در جستجوی یافتن چه سنگ گران بهایی از دل معدن که اصلاً به حقوق و مزایای آن نمی اندیشند و نه اندیشیده اند .
ادامه مطلب...
* احسان اقارضایی
سازمان
مجاهدین خلق در سال 1345 توسط شش تن از اعضای پیشین نهضت آزادی و
فارغ‌التحصیلان دانشگاه تهران (محمد حنیف‌نژاد، سعید محسن، علی‌اصغر
بدیع‌زادگان، احمد رضایی، محمود عسکری‌زاده و رسول مشکین‌فام) با مشی و
مرامی مسلحانه و مخفی و ایدئولوژی التقاطی مارکسیسمی، اسلامی پایه‌ریزی
شد. که در بین آنها سه نفر اعضای اصلی سازمان را تشکیل می‌دادند. «محمد
حنیف نژاد» مهندس ماشین آلات سنگین کشاورزی از دانشکده شهر کرج در حومه
شهر تهران، مسول ایدئولوژیکی سازمان که فعالیتهای سیاسی خود را با عضویت
در نهضت آزادی شروع نمود. نفر بعدی «سعید محسن» مسول تشکیلاتی این جمع،
مهندس راه و ساختمان و فارغ التحصیل دانشکده فنی دانشگاه تهران بود. این
فرد همانند حنیف نژاد در جبهه ملی، انجمن اسلامی دانشجویان و نهضت آزادی
عضویت داشت. « علی‌اصغر بدیع‌زادگان» که مسولیت نظامی گروه را بر عهده
داشت، در رشته مهندسی شیمی در دانشگاه تهران بورس تحصیلی داشت. او نیز در
هر سه تشکل جبهه ملی، انجمن اسلامی دانشجویان و نهضت آزادی عضویت داشت.
ادامه مطلب...
1- شاید یکی از سخت‌ترین کارها در نشریه این باشد که بخواهی حرف آخر را بزنی. در یک نشریه حرف آخر را مطالب و نوشته‌هایش می‌زند. معمولا قسمت حرف آخر هم در هر نشریه بهانه‌ایست برای درد و دل و پر کردن خلاءهایی که احیانا ممکن است مابین مطالب ایجاد شود. تا کنون دغدغه اصلی دست اندرکاران نشریه «حضور»، انتشار نشریه‌ای بوده است که در شان خواننده آن بوده و برطرف کننده نیازها و شبهات و تعمیق دهنده معارف با ارزش آدمی باشد. قضاوت این مهم، که در این راه چقدر موفق بوده‌ایم و پیشرفت داشته‌ایم با شماست و بدانید که این شما هستید که ما را با انتقادات، پیشنهادات و مطالب با ارزش خود، در هرچه بهتر شدن وضعیت نشریه یاری می دهید.
2- حق یا باطل بودن یک معرفت و یک شناخت، یکی از مهمترین عواملی است که همواره مورد توجه آدمی بوده است. اهمیت این موضوع در آنجا نمایان می‌شود که اگر انسان در شناخت خود دچار اشتباه شود بدان جا خواهد رسید که حتی وجود خود را نیز منکر خواهد شد. در مساله شناخت، آنجا که خود را محور عالم بدانیم و بدون در نظر گرفتن تمام فرایض موجود درباره جهان پیرامون خود قضاوت کنیم، باید بدانیم که در سرازیری غفلت و گمراهی قرار گرفته‌ایم و با سرعت هر چه بیشتر به عمق آن فرو می‌رویم.
3- جنگ و نزاع میان نادیان توحید و کفر در جهان، در طول تاریخ بوده است و خواهد بود. عمده کسانی که در اطراف پرچم شرک گرد می‌آیند، افرادی هستند که در کنار ضعف معرفتی، آنچه بیش از پیش فراموش کرده‌اند مساله اخلاق و خودشناسی است.
نفس آدمی همچون آیینه‌ایست که هر چه صاف و زلال‌تر باشد حقیقت را بهتر نمایش می‌دهد اما هنگامی که رنگی به خود گرفت و یا تیرگی در آ؛ن پدید آمد چگونه می‌توان انتظار داشت تا آنچه درک می‌کند به حقیقت نزدیک باشد؟!
4- تمام تلاش مصلحان عالم رسیدن به وضع مطلوب بوده است. سه عامل در رسیدن به وضع مطلوب بسیار مهم است:
1. شناسایی وضع موجود
2. ترسیم وضع مطلوب
3. ترسیم نحوه سیر از وضع موجود به وضع مطلوب
نشناختن همه جانبه «وضع موجود» رهزن عقل می‌شود. به آن می‌ماند که پزشکی بدون شناسایی حال بیمار و نوع مرض او نسخه تجویز نماید. این موضوع به همان اندازه اهمیت دارد که نحوه استفاده از دارو و آگاهی از کمیت و کیفیت موادی که مصرف می‌شود. ترسیم نکردن وضع مطلوب، مانند حرکت در جهت مقصدی نا معلوم است. نحوه سیر از وضع موجود به وضع مطلوب ما را در زود یا دیر رسیدن به مقصد کمک می‌کند.
و در آخر
گاهی اگر با ماه صحبت کرده باشی / از ما اگر پیشش شکایت کرده باشی
گاهی اگر در چاه مانند پدر، آه! / اندوه مادر را حکایت کرده باشی
گاهی اگر زیر درختان مدینه / بعد از زیارت استراحت کرده باشی
گاهی اگر بعد از وضو مکثی کنی تا / آیینه‌ای را غرق حیرت کرده باشی
در سالهای سال دوری و صبوری / چشم انتظاری را شفاعت کرده باشی
حتی اگر بی آنکه مشتاقان بدانند / گاهی نمازی را امامت کرده باشی
یا در لباس ناشناسی در شب قدر / از خود حدیثی را روایت کرده باشی
یا در میان کوچه‌های سرد و تاریک / نان و پنیر و عشق قسمت کرده باشی
پس بوده‌ای و هستی و می‌آیی از راه / تا حق دلها را رعایت کرده باشی
پس مردمک‌های نگاه ما عمیقند / تو بوده‌ای بی آنکه غیبت کرده باشی
(نغمه مستشار نظامی)
این کتاب سه جلدی اولین تحقیق جامع، مستند و تحلیلی درباره تاریخچه چهل ساله سازمان مجاهدین خلق و حاصل 5 سال تلاش گروهی از پژوهشگران تاریخ معاصر و علوم سیاسی در مؤسسه مطالعات و پژوهشهای سیاسی می‌باشد. بسیاری از اسناد و تصاویر این کتاب برای اولین بار ارائه و منتشر شده است.
جلد اول آن، دوره زمانی سالهای 44 تا 54 و مشتمل بر وقایع تأسیس، گسترش تشکیلاتی و تغییر رسمی ایدئولوژی به مارکسیسم می‌باشد.
جلد دوم، سالهای 54 تا 64 را شامل می‌شود که وقایع پس از تغییر ایدئولوژی و نیز تحولات سازمان را در طول انقلاب اسلامی اعم از ایجاد درگیری، زمینه‌سازی حرکتهای مسلحانه و ترورهای کور یا هدفمند را تشریح می‌نماید.
جلد سوم، مقطع زمانی سالهای 64 تا 84 و در بردارنده مسایل سازمان در خارج کشور و همچنین استقرار در عراق و همکاری با رژیم صدام در دوره جنگ تحمیلی و نهایتاً نابودی تشکیلاتی پس از سقوط رژیم بعث می‌باشد.
کلیه اعلامیه‌ها و نشریات منتشر شده سازمان در داخل و خارج کشور ونیز انتشارات سایر گروهها و احزاب در این کتاب مورد بررسی و استناد قرار گرفته و مشتمل بر گفتگوهای اختصاصی با گروهی از اعضای سابق سازمان و صاحبنظران تاریخ سیاسی چند دهه اخیر ایران می‌باشد.
**
زینت که رقاصه‌ی معروفی است؛ ناگهان شبی در میانه‌ی مجلس رقص یکی از درباریان پهلوی، به شهرت و ثروتش پشت می‌کند و با نوجوانی که در عطش شهوانی دیوانه‌واری گرفتار شده است؛ فرار می‌کند. از ترس دربار و اطرافیانش به روستایی پناه می‌برد و در آنجا ــ هرچند سخت ــ زندگی تازه‌ای برای خودش و نوجوان دست و پا می‌کند. پسر را به عقد خادمه‌اش در‌می‌آورد و او که کمال نام دارد، زینت را مثل مادر خویش می‌پذیرد. زینت که گویی با کمک به این نوجوان پای در مسیر دیگری گذاشته است؛ رفته رفته تغییر می‌کند.
کمال به کمک زینت دیپلم می‌گیرد، و با همراهی برادران زینت که در آمریکا زندگی می‌کنند؛ برای ادامهی تحصیل به آمریکا می‌رود. ولی ارتباط عاطفی ــ فکری او با زینت، با نامه‌نگاری ادامه پیدا می‌کند. کمال متخصص مغز و اعصاب می‌شود و زمانی به ایران باز می‌گردد که می‌شنود دکتر چمران ــ که کمال با او در آمریکا آشنا شده است ــ در جبهه‌ها در خطر است. او یکسره به اهواز می‌رود، یکی از اعضای گروه چریکی دکتر چمران می‌شود و به دنبال جراحت سخت در یک عملیات، در بیمارستانی در تهران شهید می‌شود. سالها بعد، زینت‌السادات با پدر کمال روبرو می‌شود و این داستان را برایش بازگو می‌کند.
«طوفان دیگری در راه است» اولین رمان سید مهدی شجاعی است، که با وجود تمام حرف و حدیث ها، البته اثری به یاد ماندنی ست. اثری که خواندنش به سبب باور کردن قابلیت‌های عجیب و غریب انسان، خالی از لطف نیست. رمانی که سعی کرده است موضوعی را طرح کند که نه تنها «عمل کردن» به آن به نظر محال می‌رسد، که گاه «فکر کردن» به آن نیز سخت و دشوار می‌نماید.
**
انقلاب اسلامی سال 1979 (1357) ایران پدیده‌ای شگفت‌انگیز، بزرگ و بسیار مهم‌بود؛ توازن قوا را در روابط بین‌الملل به هم زد، موجب بیداری اسلامی در جهان اسلام‌شد، نظام‌های حاکم و مرتجع منطقه را متزلزل کرد و آمریکائیان را به شدت تحقیرکرد و ایدئولوژی اتحاد جماهیر شوروی را به چالش کشید؛ قدرت‌مندترین حکومت‌منطقه را به سرعت ساقط کرد و ایران وابسته به بلوک غرب و عضو سنتو را به یک‌حکومت مستقل، انقلابی و مدعی تبدیل کرد.
بسیاری از جامعه‌شناسان سیاسی در چرایی وقوع این انقلاب، نظریه‌پردازی‌های‌بسیاری کرده‌اند و یک بار دیگر بحث انقلاب و عوامل آن در محافل دانشگاهی و علمی‌جهان رونق گرفت و نظریاتی بر نظریه‌های سابق افزوده شد.
با همه‌ی پیچیدگی‌های انقلاب اسلامی ایران، نقش سه عنصر بسیار مهم، برجسته وآشکار بود: ایدئولوژی اسلام شیعی، رهبری امام خمینی و مردم مصمم. روح‌الله حسینیان در کتاب«چهارده سال رقابت ایدئولوژیک شیعه در ایران 1343 ـ1356» تا حدودی از ایدئولوژی انقلاب و چرایی مقبولیت آن بحث کرده است. و در کتاب »یک سال مبارزه برای سرنگونی رژیم شاه« به تشریح رهبری‌امام خمینی و جانفشانی‌ها و جهاد مردم ایران می‌پردازد که چگونه رهبری‌های‌خردمندانه‌ی امام خمینی با اندیشه‌ی شیعی، مردم را به یک آگاهی خودباورانه رساند که‌از هرگونه ایثاری برای سرنگونی رژیم شاهنشاهی و برقراری جمهوری اسلامی دریغ‌نکردند.
مطالعه ی هر دو کتاب را به علاقمندان آشنایی با تاریخ نهضت امام خمینی توصیه می نماییم.
بخش اوّل کتاب «یک سال مبارزه...» به بحث‌های نظری در مورد رهبری‌های حضرت امام‌می‌پردازد و در بخش بعدی فداکاری‌های ملت ایران، سیر حوادث، وقایع و گسترش‌بحران را تبیین می‌کند و در بخش سوم سیر فروپاشی رژیم و سرانجام پیروزی انقلاب‌اسلامی را تشریح کرده است.
یکی از ویژگی‌های این کتاب فراوانی جدول‌های حوادث است که جهت مقایسه ونشان دادن سیر حوادث تهیه شده‌است. این جدول‌ها بر مبنای اسناد ساواک مرکز اسنادانقلاب اسلامی، کتاب‌های دوم تا هیجدهم انقلاب اسلامی به روایت اسناد ساواک وروزنامه‌های کیهان و اطلاعات به جز ایام اعتصاب تهیه و تدوین شده است. این جدول‌ها علاوه بر آسان کردن مقایسه‌ی ادوار انقلاب اسلامی، اشاره‌ای است به نقش شهرهای‌مختلف ایران در انقلاب.
**